162 Belangenafweging
Bij maatschappelijke, maar ook persoonlijke kwesties spelen maar heel zelden of nooit alleen jouw eigen belangen. Dat lijkt misschien wel zo, bijvoorbeeld als je als leerling een docent vraagt of het goed is dat je, bij hoge uitzondering, een dag extra krijgt voor het inleveren van iets. Het gaat dan immers om jouw belang meer tijd te krijgen. Maar de docent heeft ook belangen (heeft het nakijken al gepland en moet nu de planning herzien) En je medeleerlingen ook: die hebben minder tijd om hetzelfde te doen als jij als jij extra tijd krijgt. En ouders vinden er misschien ook wel wat van als ze het horen, want die hopen dat hun kinderen op school leren op tijd dingen af te hebben.
In zo’n situatie kun je boos worden omdat je je zin niet krijgt, en bijvoorbeeld je docent een onaardige mailtje sturen. Maar je kunt ook eerst nadenken: zijn er misschien andere belangen dan alleen die van jou in het spel, en verandert jouw eigen kijk op de zaak misschien als je al die belangen in kaart hebt gebracht? Want dan kun je belangen gaan afwegen.
Het is altijd goed om verder te denken. Misschien vind je wel argumenten om je eigen belangen nog beter te verdedigen. In ieder geval begrijp je beter wat er in een kwestie allemaal speelt…
In deze oefening ga je een kort verschaal schrijven over een kwestie en ontrafel je in vervolgstappen de belangen van alle betrokkenen.
- Maak een start met een verhaal door in een paar zinnen een situatie te bedenken en te beschrijven waarin minstens twee personages door een probleem overvallen worden (denk bijvoorbeeld aan iets als een wolkbreuk, een lekke band, een ontdekking van een geheim drugslab).
- Aan het eind van je verhaal opperen je personages al een oplossing voor het probleem (bijvoorbeeld iemand met een paraplu vragen of je eronder mag schuilen, een fiets stelen die je zonder slot ergens ziet staan, of snel vergeten dat je dat drugslab gezien hebt).
- Als je het wilt, kun je de kwestie ook ontlenen aan iets waar je zelf nu heel erg mee zit, waarmee iemand jou erg dwars zit; waarover je nu ruzie zou willen maken om het probleem opgelost te krijgen, omdat je er zo ontzettend boos over bent.
- Bedenk 5 andere partijen die op een of andere manier betrokken zijn bij de kwestie die je in je vorige stap beschreef. Je kunt bij partijen denken aan daders, slachtoffers, omstanders, politici, buren, ouders, kinderen, opa’s en oma’s, boeren, arbeiders, natuurliefhebbers, aliens …. noem maar op.
- Bedenk dan 5 personages die in je verhaal gaan optreden die elk staan voor een van die partijen. Schrijf een korte beschrijving van het personage ‘buurman met been in het gips, 40 jaar’, ‘de grappige tante die zo verstrooid is dat ze haar fiets nooit op slot zet’, ‘de burgemeester die een broer heeft verloren aan een overdosis drugs’. Schrijf ook op of die personages helper of tegenstander zullen zijn van de hoofdpersoon van je verhaal.
- Geef elk van die personages vast wat tekst over de kwestie, gedacht vanuit het perspectief van dat personage. Bijvoorbeeld: de 40-jarige buurman met zijn been in het gips die ook in de wolkbreuk is beland zegt: “O nee, net 3 uur in het ziekenhuis gezeten om dat gips aan te laten leggen, en ik had maar één taak, zeiden ze toen ze me wegstuurden, ‘houd het gips een dagje droog, ga niet douchen.’”
Nu heb je een verzameling partijen in je verhalen, ieder met een belang waar je ook al een paar zinnen over geschreven hebt.
- Maar die verzameling partijen kwam waarschijnlijk tot leven omdat je lekker op dreef kwam en partijen en personages verzon. Om het verhaal echt uit te diepen, moet je een pas op de plaats doen en scannen wat je geschapen hebt.
- zijn er voor jouw kwestie belangrijke groepen die je nog niet in een personage terug hebt laten komen? Bijvoorbeeld: de 40-jarige buurman in het gips is net vader geworden en moeder en kind liggen nog in het ziekenhuis en die kunnen niet nog meer tegenslag gebruiken.
- en zijn er partijen die belang hebben bij het belang van alle partijen die je beschreven hebt? Bijvoorbeeld: voor fietsmakers is het ontzettend vervelend dat fietsen zo gemakkelijk gestolen worden, niemand durft nu nog dure fietsen te kopen waar zij juist zo goed aan verdienen.
- schrijf ook voor hen een paar specifieke gedachten en argumenten op, die uitdrukken hoe ze tegen het probleem aankijken. Dan heb je daarna een goeddoordachte verzameling personen die allemaal een aspect van het probleem belichamen, en elk hun eigen visie erop hebben.
- Doe alsof deze personages elkaar ontmoeten – in tweetallen, of juist iedereen tegelijk, dat mag je zelf weten – en laat ze met elkaar discussiëren op basis van hun (verschillende!) overtuigingen.
- Verwerk er de zinnen in die je al bij de personages maakte.
- Gebruik alle personages en werk elk standpunt uit. Laat degene met de beste argumenten winnen.
Tip: een discussie win je meestal niet als je een argument van de ander probeert te weerleggen met jouw visie op de zaak, maar als je het argument van de ander ontkracht.
- Herschrijf nu het verhaal dat je in de eerste stap had op basis van deze dialogen.
- Dat doe je door de dialoog aan te kleden met extra informatie, namelijk door:
- beschrijvingen toe te voegen van hoe de personages eruit zien, hoe ze zich gedragen, en hoe ze de dialoog zeggen. Bijvoorbeeld: Perry keek kwaad en zei: en nu allemaal even naar Eva luisteren!
- beschrijvingen van de omgeving toe te voegen
Als je hiermee klaar bent heb je een verhaal met een logische en spannende inhoud, die gaat over verschillende perspectieven en belangen van verschillende personages.
- Kijk naar je tekst die nu af is. Hoe zou het zijn als juist de mensen die het scherpst tegenover elkaar staan in deze zaak, elkaar op een ander gebied heel hard nodig hebben?
Bijvoorbeeld verliefd op elkaar zijn, familie zijn, of samenwerken aan een grote opdracht waar voor allebei veel vanaf hangt? - Maak een nieuwe versie van je tekst waarin je op bovenstaande manier de personages verbonden laat zijn.
- Wint degene met de beste argumenten nog steeds?
- En, voor degenen onder jullie die bij de eerste stap een kwestie beschreven waar je zelf heel erg mee zit, en waarover je met iemand ruzie zou willen maken, kunnen jullie ook deze slag maken?