68 Aanleiding
Een profielwerkstuk (PWS) begint met een ‘aanleiding’: een kort stukje tekst waarin veel moet gebeuren. Je lezer moet snappen wat het onderwerp van het PWS is, en meteen doorkrijgen waarom dat onderwerp interessant is en welk probleem jij rond dat onderwerp wilt gaan onderzoeken. De mogelijkheden om aandacht te trekken zijn vrijwel eindeloos, als je bedacht hebt waarvoor je aandacht wilt vragen, en waarom.
Als je voor je begint met de schrijfopdracht meer wilt weten over een PWS: elke school stelt daarin eigen eisen, maar in deze video vind je algemene informatie over een PWS. Wil je een voorbeeld van een aanleiding uit een profielwerkstuk zien, lees dan deze.
Als je op zoek bent naar een onderwerp voor je PWS, zoek je eigenlijk een aanleiding (reden) om dat PWS te gaan schrijven. In de aanleiding beschrijf je nog niet het specifieke probleem dat je gaat onderzoeken, maar waarom je richting een bepaald onderwerp bent gegaan. De meeste mensen schrijven de aanleiding op het laatst, als het PWS bijna af is. Maar je kunt er ook mee beginnen, en zo voor jezelf helemaal duidelijk krijgen waar je PWS over gaat. Doorloop deze stappen om een aanleiding te schrijven:
- Schrijf een onderwerp op dat je interesseert; denk daar niet te lang over na, schrijf op wat het eerste bij je opkomt; over welk onderwerp volg je al het nieuws, zou je alles willen weten, vertel je anderen alles?
- Wat wil je met dit onderwerp: wat zou er volgens jou moeten veranderen, beter moeten uitgezocht, opgelost moeten worden, bedacht moeten worden?
- Bedenk hoe je anderen hiervoor warm kunt laten lopen: moeten ze worden wakker geschud, gewaarschuwd, gesust etc. etc.?;
- Schrijf een aanleiding van 1 alinea lang, waarin duidelijk wordt hoe boeiend je onderwerp en onderzoek is.
Lees een aantal voorbeelden van een aanleiding uit een bestaand PWS. Kijk met name naar:
- In welke woorden wordt het onderwerp omschreven? Woorden die alleen te begrijpen zijn voor lezers die al veel over het onderwerp weten, of juist niet?
- Hoe word jij als lezer aangesproken, en wat vind je daarvan?
- Hoe wordt het onderwerp van dit PWS voor jou als lezer spannend of belangrijk gemaakt?
Herschrijf nu je aanleiding uit de eerste schrijfopdracht door variant(en) te maken op wat je al had. Een aantal mogelijkheden:
- Begin met een quote (deel van wat iemand gezegd heeft) van een bekende persoon die al iets over jouw onderwerp heeft gezegd, en maak gebruik van de aantrekkingskracht van die bekende persoon op je lezer (Dus iets als: “Volgens voormalig Ajax-coach Ten Hag zijn voetbalwedstrijden er door de VAR niet eerlijker op geworden. Dat was natuurlijk wel de bedoeling van de VAR. Scheidsrechters die beelden van overtredingen kunnen bekijken, nemen toch betere beslissingen? In het American Football bestaat deze vorm van arbitrage al lang, en daar lijkt dit wel te helpen. Waarom in die sport wel, en in het voetbal (nog) niet? Om antwoorden te zoeken, stel ik in dit PWS de vraag ….”;
- Verwerk een grap in je aanleiding, maakt het voor je lezer leuk om te lezen over jouw onderwerp (dus iets als: “Lees dit profielwerkstuk, en leer in een paar uur zo beleggen dat je ervan kunt gaan leven! Dit bedoel ik natuurlijk niet serieus: als goed beleggen zo eenvoudig was, zou iedereen het in korte tijd kunnen leren. Toch wordt er door tal van bedrijven geadverteerd met dure trainingen waarmee je in één dag ‘koning beleggen’ wordt. Hoe werkt dat? Waarom zijn deelnemers van zo’n dag bereid zoveel te betalen? Hoe worden ze overtuigd zoveel geld te betalen voor zo’n trainingsdag? Om dat te onderzoeken, stel ik in dit PWS de vraag ….”;
- Bedenk een beeld bij je onderwerp: hoe ziet dat beeld er nu uit, wat aan dat beeld wil jij veranderen met je PWS? (dus iets als: “Voor mij mag ‘groene stroom’ pas ‘groene stroom’ heten als het duurzaam opgewekte energie is. Maar in Nederland mag ook stroom die met kolencentrales is opgewekt ‘groene stroom’ heten. De vraag naar groene stroom is veel groter dan het aanbod aan duurzaam opgewekte energie, en dan krijg je kennelijk (blijkbaar) dit. Om te onderzoeken hoe we de Nederlandse energiehuishouding echt groen kunnen maken, stel ik in dit PWS de vraag …”).
- Schets een toekomstbeeld rond je onderwerp. (dus iets als: “In Amerika staakten de schrijvers in de filmindustrie in 2023 vijf maanden. Dan deden ze in het verleden wel vaker, en iedere keer leidde dat tot betere arbeidsvoorwaarden voor hen. Maar doen ze dat in 2030 nog eens, dan zullen filmproducenten de schrijvers eenvoudigweg vervangen door chatbots als ChatGPT. Iets waar de schrijvers juist bang voor zijn: een van de redenen waarom ze staakten, was dat ze afspraken wilden maken over de inzet van chatbots in de productie van films. In hoeverre is die angst terecht: kunnen computers het werk van schrijvers over (gaan) nemen? Dat is de vraag die ik in dit PWS aan de orde stel om …“).
Je kunt je eindproduct beoordelen met deze matrix.
