Begin 2024 zei politica Caroline van der Plas dat er in Nederland meer geluisterd moet worden naar onderbuikgevoelens. Nu is dat in het Nederlands een lastig woord, ‘onderbuik’. Het kan betekenen: het allereerste idee wat je over iets hebt (je intuitie), en dat zien we als iets goeds. Maar het kan ook betekenen: een idee waar je niet goed over hebt nagedacht, en dan is het iets slechts.

In deze oefening ga je leren door te schrijven je onderbuikgevoelens te leren kennen. Om zo te zien of ze je op een slecht idee brengen, of juist op een heel goed idee.

Je buik wordt door wetenschappers wel gezien als je tweede stel hersens (als een tweede brein). We weten dat er in je lichaam veel informatie tussen de darmen in je buik en de hersenen in je hoofd heen en weer gaat. Soms voel je al dat je bang bent voordat je weet dat je het bent. Denk maar aan de uitdrukking: “dun door de broek lopen”. Je kan al diarree hebben voordat je bange gedachten hebt.

We zijn meer geoefend in het herkennen van bange gedachten dan vaak van gevoel in de onderbuik. Vandaar de eerste stap in deze oefening:

• Praat 5 minuten met de leerling naast je over ofwel een keuze waar je op dit moment veel aan denkt (bijvoorbeeld: wel of niet een bijbaan zoeken, wel of niet mee gaan doen voor de selectie van een sportteam).
• Wissel na 5 minuten om. Dan praat je over het onderwerp waar je medeleerling het over wil hebben.
• Houd tijdens de 5 minuten dat jij zelf het onderwerp bepaalt bij wat er in je onderbuik gebeurt. Schrijf dat op. Word je misselijk, krijg je vlinders in je buik, gaan je darmen rommelen?

Je bent nu een klein beetje geoefend in het herkennen van onderbuikgevoelens. En kunt de volgende stap nemen:

• Houdt een week lang bij welke onderbuikgevoelens je hebt op momenten dat er een beslissing van je wordt gevraagd. Bijvoorbeeld als je moeder vraagt: wil je pizza eten of pasta? Maar ook: ga ik voor mijn lijst het boek lezen dat de docent me heeft gegeven, of ga ik op zoek naar een boek dat ik leuker vindt?
• Beschrijf twee momenten voor jezelf op, waarbij je opschrijft:
  • welke beslissing moest ik nemen?
  • wat was mijn eerste idee, welke beslissing wilde ik nemen?
  • waar kwam dat idee vandaan?
  • heb ik dat idee opgevolgd (heb ik besloten op basis van dat idee?);  of heb ik iets anders gedaan, omdat ik ander idee kreeg toen ik wat langer nadacht?
  • en hoe pakte de beslissing uit? heb je er spijt van, of ben je er blij mee? en hoe komt dat?

In het echte leven is het soms moeilijk om te beslissen op basis van je ondergevoel. Omdat je hoofd te snel zegt: “nee, mag niet”. Of: “nee, kan niet”. Of: “Nee, onzin, stel je niet aan”. Daarom de derde stap,

• Zoek naar een moment in je leven waarin je je onderbuik gevoel negeerde, en niet besloot te doen wat je eerste idee je ingaf. Bijvoorbeeld: je zette iets anders op je verlanglijstje dan je eigenlijk wilde, je ging niet met je ouders praten over iets waarmee je zat terwijl dat wel je eerste idee was. Of je ging een huis van iemand in terwijl dat niet goed aanvoelde.
• Beschrijf dat moment zoals je dat in de stap hiervoor deed. Dus: wat was er aan de hand, wat dacht je als eerste idee, wat heb je gedaan toen je er langer over nadacht?
• Beschrijf nu in 500 woorden wat er gebeurd zou zijn als je wel je eerste idee gevolgd was.

Malcolm Gladwell, Intuitie. De kracht van onbewust denken. 2012.

Caroline van der Plas, Kop d’r veur. Nederland als volkshuis. HJ Schoo-lezing, 2024, zie hier het betreffende fragment. De hele lezing is hier te zien.