150 Smeekschrift
Als kind leer je al vroeg dat het uitmaakt hoe je iets vraagt. ‘Mag ik een
snoepje?’ werkt beter dan ‘Snoepje!’. Je leert woorden te gebruiken die van je
vraag een verzoek maken. Iets waar je vriendelijk om vraagt.
In deze oefening ga je leren hoe je vriendelijk en toch dringend om iets
vraagt. Dat doe je door een smeekschrift te schrijven. Een smeekschrift is iets wat je op schrift zet (=een tekst). En waarin je om iets smeekt (=iets vraagt zonder dat je het eist).
Het woord ‘smeekschrift’ gebruiken we in Nederland niet of nauwelijks meer,
maar heeft een geweldige rol gespeeld in de geschiedenis van het land. Het
begon ermee dat de schrijver P.C. Hooft het woord in de 17e eeuw bedacht, als
vertaling voor het Franse woord ‘request’.
Het woord ‘smeekschrift’ werd daarna heel beroemd omdat het de benaming werd van het verzoek dat in 1566 aan Magdalena van Parma werd aangeboden, door onder anderen Willem van Oranje. In dat Smeekschrift werd Magdalena gevraagd of zij alsjeblieft strenge maatregelen [=besluiten tot acties] die de Spaanse koning Filips II had afgekondigd voor de Nederlanden, niet wilde invoeren. Magdalena regeerde op dat moment namens Filips II over de Nederlanden. De maatregelen gingen over het vervolgen van mensen die niet het katholieke geloof hadden. Filips II was zelf katholiek, en hij wilde met die maatregelen ook de Nederlanden katholiek houden.
Het Smeekschrift was vriendelijk en beleefd geschreven. Willem van Oranje en
de anderen hadden ook niets te eisen, want ze werden geregeerd door Magdalena en Filips II, en moesten aan hen gehoorzaam zijn. Maar hoe vriendelijk ook, het Smeekschrift was ook heel dwingend. Als Magdalena en Filips II de maatregelen zouden invoeren, zo waarschuwde het Smeekschrift, konden de inwoners van de Nederlanden wel eens in opstand komen. Dat zou je chantage [=afpersing] kunnen noemen, maar het stond in het Smeekschrift zo opgeschreven dat het een advies aan Magdalena en Filips II leek.
Filips II deed niets met het advies, en de voorspelling kwam uit. De Tachtigjarige Oorlog van de Nederlanden tegen Spanje begon kort daarna. Het Smeekschrift is dus zo beroemd geworden omdat het een laatste poging was om die oorlog te vermijden.
In deze oefening ga je zelf op zoek naar taal die iets vraagt en misschien
zelfs eist van de Nederlandse regering.
Een smeekschrift schrijf je dus voor mensen die over jou regeren, en gaat over een maatregel van hen die jou heel erg dwars zit.
- Bedenk of de Nederlandse regering korter of langer geleden een vervelende maatregel heeft ingesteld waarvan je zou willen dat ze die herzien. Het mag ook een maatregel zijn die de regering nog gaat nemen. Schrijf in een paar zinnen op wat die maatregel inhoudt.
- Als je geen maatregel kan bedenken die voor jouzelf heel vervelend is, bedenk er dan een die voor anderen in Nederland vervelend is. Of vervelend gaat worden, als de maatregel binnenkort ingevoerd gaat worden. Schrijf in een paar zinnen op wat die maatregel inhoudt.
Nu je een maatregel bedacht hebt die jou of anderen in Nederland heel erg dwars zit, kun je beginnen met het smeken en het smeekschrift.
- Zet bovenaan het smeekschrift de maatregel waar je tegen bent (gebruik hiervoor de zinnen uit de vorige stap).
- Introduceer jezelf: wie ben jij dat je de Nederlandse regering kan en wil vragen dat ze die maatregel nog eens bekijken, omdat die slecht uit zou pakken? Je mag jezelf ook als fictief personage presenteren als je denkt dat dat meer effect heeft. Bijvoorbeeld: als je de regering zou willen smeken om minder verplichte schooluren, dan kan het helpen als het smeekschrift geschreven is door een arts die zegt dat minder schooluren beter is voor de gezondheid van leerlingen.
- Bedenk maximaal 3 redenen waarom de regering die maatregel zou moeten intrekken. Als je een fictief personage hebt bedacht, blijf dan dichtbij wat dat personage als redenen zou kunnen bedenken. Een arts bijvoorbeeld komt misschien met onderzoek, of ervaringen uit zijn of haar praktijk.
- Schrijf die redenen zo smekend (vriendelijk) mogelijk op, maar probeer ze ook zo op te schrijven dat je er iets mee afdwingt, zoals het in het beroemde Smeekschrift uit 1566 ook het geval was. Schrijf ook weer een paar zinnen per reden op. Laat het smeken ook weer niet te lang duren want dan kan het op zeuren gaan lijken.
Op dinsdag 28 november 2024 boden de Universiteiten van Nederland aan de Tweede Kamer een Manifest aan waarin ze de regering vroegen de bezuinigingsmaatrgelen voor onderwijs in te trekken.
Ze noemden het een manifest, maar je zou het net zo goed een smeekschrift kunnen noemen. “Doe het niet”, was kort en krachtig wat ze smeekten.
- Wat wilden de universiteiten bereiken met deze zinnen in het manifest?
De planbureaus zeggen: Doe het niet!
Het bedrijfsleven zegt: Doe het niet!
Burgemeesters zeggen: Doe het niet!
Artsen zeggen: Doe het niet!
Rechters zeggen: Doe het niet!
- En wat gebeurt er in deze zinnen in het manifest?
Dit kabinet vraagt om heel veel innovatie, heeft de arbeidsproductiviteit en het verdienvermogen van Nederland hoog in het vaandel staan en streeft naar een weerbare samenleving. Met een bezuiniging van meer dan een miljard euro brengt dit kabinet haar eigen doelen en de vooruitgang van Nederland ernstig in gevaar. Het kabinet dreigt wat we samen hebben opgebouwd, te laten instorten
Nu je het Doe het niet-manifest gelezen hebt als smeekschrift, kun je je eigen smeekschrift verbeteren.
- Kun je de manier waarop je je redenen hebt opgeschreven nog aanpassen om dwingender te zijn? Heb jij net als de schrijvers van het manifest de kans om te zeggen dat de regering tegen zichzelf in zit te werken met de maatregelen die jou dwars zit, dat ze er precies mee bereiken wat ze niet zeggen te willen?
- Kun jij in je smeekschrift ook medestanders van je aan het woord laten, zoals de schrijvers van het manifest doen, om jouw smeekschrift dwingender te maken?
- Herschrijf nu je smeekschrift om het smeken zowel nog vriendelijker te maken, maar ook dwingend eisender te laten zijn.
Het Smeekschrift uit 1566 werd hardop voorgelezen aan Magadalena van Parma. Dat kun jij ook doen, om te zien of het in het echt werkt zoals je gedacht had.
- Bekijk eventueel eerst een masterklas van acteur Daniël Kolf, over het voordragen met emoties.
- Bedenk dan welke emoties jij met je smeekschrift wilt oproepen bij de regering.
- Oefen dan een paar keer om te zien hoe je die emoties hoorbaar kunt maken.
- Misschien willen je klasgenoten wel naar je voordracht luisteren. Vraag ze dan na afloop welke emoties ze meekregen. Waren dat ook de emoties die jij bedoelde?
