120 Preciseren
Iedereen weet wat patat is. Bijna iedereen houdt van patat. In deze oefening gaan we kijken of we patat in woorden kunnen vangen door heel precies te zijn.
Dat kan nog best lastig zijn: het woord patat lijkt alles af te dekken, en iedereen weet waar je het over hebt. Maar wat is patat precies? Om het antwoord op die vraag te krijgen, moet je gaan preciseren met taal. Passende woorden zoeken, en hoe je dat doet, leer je in deze oefening.
- Wat voor kleur heeft patat? Noem minstens vijf kleuren die patat aan de buitenkant kan hebben.
Voorbeeld:
1. zwart
2. etc….
- Wat voor kleur heeft patat van de binnenkant? Noem minstens twee kleuren.
Als je hierboven bijvoorbeeld ‘geel’ hebt opgeschreven, is dat nog niet erg precies. Want een banaan is ook geel, en een badeendje ook, maar die zijn heel anders geel. Een manier om dit te ondervangen, is om de kleur te vergelijken met een kleur die ermee te vergelijken is.
Voorbeeld:
– Patat is net zo geel als een Post-It-blaadje.
– Patat is op de kopse kanten bruin als een broodkorst.
- Maak nu zelf vijf van dit soort zinnen over patat. Geef ook aan of ze over de binnen- of de buitenkant van patat gaan.
Je kunt op twee manieren nog preciezer worden:
1. nog betere woorden vinden
2. verwijzen naar de officiële internationale kleurcoderingen.
- Verfijn je antwoorden met behulp van de volgende websites.
https://nl.wiktionary.org/wiki/geel en kijk welke hyponiemen (=hele precieze woorden, het zijn namelijk woorden die verduidelijken wat in een woord allemaal samenkomt. Zoals ‘meisje’ een precisering is van het woord ‘mens’).
https://www.ralcolor.com/ en kijk (de Nederlandse termen staan helemaal rechts) welke officiële kleurennummers je kunt gebruiken om precies de kleur van patat te definiëren. Je mag ook zelf op internet zoeken via de zoektermen ‘Kleuren RAL geel’, of ‘Colours RAL yellow’.
- Noteer de kleurcodes en verwerk deze in een beschrijvende alinea die over de kleur van patat gaat.
Ben je nu wat dichter bij het beschrijven van de werkelijke kleur van patat gekomen?
– ja
– nog niet
Als je ‘nog niet’ hebt geantwoord, ga dan terug naar vraag 3 of 4, of allebei, maar zeg op een gegeven moment: nu is het wel genoeg. Als je dat moeilijk vindt, kun je ook een timer zetten en stoppen als het alarm afgaat.
Hoewel je nu goed in beeld hebt welke kleur patat heeft, heb je nog niet alle patatjes ter wereld beschreven. Patat is namelijk een verzamelnaam voor allemaal afzonderlijke patatjes en frietjes (ja, zo ingewikkeld is het ook nog, dat we twee woorden hebben voor ‘patat’ die net niet helemaal hetzelfde betekenen), die allemaal net een beetje van uiterlijk verschillen. Wat doe je nu?
- ik ga door met verfijnen en ga nog meer woorden zoeken. (Dat mag, totdat je blaadje vol is, dan moet je stoppen).
- ik stop hier want het is wel goed zo.
- anders, nl……
Wat we hier zien, is dat de taal tekortschiet. Hoe precies je ook wilt zijn, er is altijd nog wel een nieuw niveau van verfijning. Je moet je waarneming daarom samenvatten, zoals in de zin:
Patat is geel. Een hele duidelijke uitspraak, maar ook een beetje ‘grof’. Hoe dan ook, op een gegeven moment moet je een grens stellen aan het willen beschrijven van alles, anders blijf je hangen op détails.
Om te oefenen met de onafheid van de taal, die altijd maar zoveel beschrijft als je in losse woorden kan vatten, ga je nu op een van de volgende vragen in precies 4 zinnen antwoord geven:
– hou je van spelletjes?
– hoe gaat het met je?
– wat vind je van de luchtvaart?
