130 Puzzelen met je gevoel
Elders op deze site vind je een oefening waarin we uitleggen wat een haiku (een Japans gedicht) precies is en hoe je, technisch gesproken een haiku schrijft,
Net als alle dichtvormen, is een haiku een soort puzzel, maar in deze oefening kijken we niet zozeer naar de techniek van het schrijven van een haiku, maar naar wat iemand die een haiku schrijft probeert te bereiken in het hoofd van de lezer.
We beginnen eenvoudig, maar in een paar stappen leer je steeds ingewikkeldere puzzels in de vorm van een haiku maken over je eigen gevoel. De lezer kan de haiku lezen, en moet er puzzelend achterkomen hoe jij je voelt.
- Maak een gedicht dat de drie eisen voldoet van een haiku, dat wil zeggen:
- het gedicht mag niet rijmen; probeer ook geen woorden (behalve lidwoorden en voorzetsels) te herhalen;
- het gedicht heeft drie versregels, en elke regel heeft vast aantal lettergrepen:
- Regel 1: 5 lettergrepen
- Regel 2: 7 lettergrepen
- Regel 3: 5 lettergrepen
-
- het gedicht mag overal over gaan. Als je geen onderwerp weet, doe je gewoon iets wat je ziet als je van je blaadje opkijkt
Voorbeeld van een eerste regel:
De drinkfles staat stil (dat zijn 5 lettergrepen)
- Maak nu nog twee van dit soort drieregelige gedichten met 5-7-5-lettergrepen die aan deze eisen voldoen:
- het eerste gedicht moet je kunnen lezen als een verhaaltje/anekdote;
- het tweede gedicht mag juist geen verhaal vertellen, moet uit losse regels bestaan.
Voorbeeld van gedicht met een verhaal:
De drinkfles staat stil
Maar plotsklaps stoot Hans hem om
de zwaartekracht wint
Voorbeeld van gedicht zonder verhaal:
De drinkfles staat stil
Mijn ogen jeuken van pret
Krokodillen grommen.
- Maak nu nog twee van dit soort 5-7-5-gedichten, die aan de volgende eisen voldoen:
- in het eerste gedicht moet iets van de natuur voorkomen (bijvoorbeeld een sneeuwbal, een peer, een papegaai etc.)
- in het tweede gedicht moet jij zelf voorkomen (je kunt in de ik-vorm schrijven, maar ook in de hij/zij-vorm).
Dichters gebruiken vaak beelden uit de natuur om te zeggen hoe ze zich voelen, omdat de mens en de natuur vaak op elkaar lijken. Dit is bijvoorbeeld een haiku over de natuur die je doet denken dat de dichter vrolijk is, terwijl er nergens staat dat de dichter vrolijk is.
Lentebries kietelt
Mijn hand is een bloesemtak
Kom zon in de tuin.
En dit is dan een haiku waarin de natuur iets somberder is, en de dichter daardoor ook somber lijkt:
Doffe sneeuw stampen
Postbode’s doolhof scheppen
Duister wolkendek.
Nu gaan we een echte Haiku maken.
- Maak nog twee 5-7-5 gedichten met de eisen:
- in allebei de gedichten moet iets van de natuur zitten, op een manier die iets zegt over jouw stemming op het moment dat je je gedicht schrijft. Zoals in de voorbeelden hierboven. Denk dus voordat je gaat schrijven na over hoe je je voelt vandaag en wat voor woorden daarbij horen;
- je hoeft niet per se zelf in je gedicht voor te komen, maar het mag wel;
- benoem geen gevoelens, maar probeer beelden uit de natuur op te schrijven die weergeven hoe jij je voelt. Noem vooral zichtbare dingen en verschijnselen.
- maak één gedicht als een verhaaltje, en het andere als drie losse zinnen.
- Laat elkaar (in groepjes van 2) de haiku’s lezen.
- Laat je lezer kiezen welke hij/zij de mooiste van de twee vindt.
- Lees alle mooiste gedichten voor in de klas.
- Turf hoeveel van deze gedichten er verhaaltjes-gedichten zijn en hoeveel er uit losse zinnen bestaan. Is dat onderscheid goed te maken? Van welke categorie zijn er meer? Hoe komt dat?
- Discussieer hierover met elkaar.
