130 Puzzelen met je gevoel
Elders op deze site vind je een oefening waarin we uitleggen wat een haiku (een Japans gedicht) precies is en hoe je, technisch gesproken een haiku schrijft,
In deze oefening kijken we niet zozeer naar de techniek van het schrijven van een haiku, maar naar wat iemand die een haiku schrijft probeert te bereiken in het hoofd van de lezer. Net als alle dichtvormen, is een haiku een soort puzzel. Gedichten proberen vaak iets uit te drukken wat je niet zomaar kunt zeggen. Vandaar dat je een puzzel maakt. Je vraagt de lezer iets te lezen wat er niet staat.
We beginnen eenvoudig, maar in een paar stappen leer je steeds ingewikkeldere puzzels in de vorm van een haiku maken over je eigen gevoel. De lezer kan de haiku lezen, en er moet puzzelen achterkomen hoe jij je voelt.
- Maak een gedicht dat de drie eisen voldoet van een haiku, dat wil zeggen:
- het gedicht mag niet rijmen; probeer ook geen woorden (behalve lidwoorden en voorzetsels) te herhalen;
- het gedicht heeft drie versregels, en elke regel heeft vast aantal lettergrepen:
- Regel 1: 5 lettergrepen
- Regel 2: 7 lettergrepen
- Regel 3: 5 lettergrepen
-
- het gedicht mag overal over gaan. Als je geen onderwerp weet, doe je gewoon iets wat je ziet als je van je blaadje opkijkt
Voorbeeld van een eerste regel:
De drinkfles staat stil (dat zijn 5 lettergrepen)
- Maak nu nog twee van dit soort drieregelige gedichten met 5-7-5-lettergrepen die aan deze eisen voldoen:
- het eerste gedicht moet je kunnen lezen als een verhaaltje (vertelt dus een verhaal);
- het tweede gedicht mag juist geen verhaal vertellen, moet uit losse regels bestaan.
Voorbeeld van gedicht met een verhaal:
De drinkfles staat stil
maar rolt toch van de tafel
beving, zwaartekracht/em>
Voorbeeld van gedicht met een verhaal:
De drinkfles staat stil
mijn ogen draaien rondjes
de koffiemok dampt.
- Maak nu nog twee van dit soort 5-7-5-gedichten, die aan de volgende eisen voldoen:
- in het eerste gedicht moet iets van de natuur in voorkomen (bijvoorbeeld een sneeuwbal, een peer, een krokodil etc.)
- in het tweede gedicht moet jij zelf voorkomen (je kunt in de ik-vorm schrijven, maar ook de hij/zij-vorm, of zelfs de je-vorm, als je jezelf gaat toespreken in het gedicht (eerste regel bijvoorbeeld: ‘Jij, word eens wakker’)).
Dichters gebruiken vaak beelden uit de natuur om te zeggen hoe ze zich voelen, omdat de mens en de natuur vaak op elkaar lijken.
Dit is bijvoorbeeld een haiku over de vrolijke natuur die je doet denken dat de dichter vrolijk is, terwijl er nergens staat dat de dichter vrolijk is.
Lentebries kietelt
Mijn hand is een bloesemtak
Kom zon in de tuin.
En dit is dan een haiku waarin de natuur iets somberder is, en de dichter daardoor ook somber lijkt:
Doffe sneeuw stampen
Postbode’s doolhof maken
Wolkendek duister.
Nu gaan we alles wat je geleerd hebt bij elkaar brengen en een echte Haiku maken.
- Maak nog twee 5-7-5 gedichten met de eisen:
- je hoeft er niet per se zelf in voor te komen, maar het mag wel;
- In allebei de gedichten moet iets van de natuur zitten, op een manier die iets zegt over jouw stemming op het moment dat je je gedicht schrijft. (zie de voorbeelden hierboven) Denk dus voordat je gaat schrijven goed na over hoe je je voelt vandaag;
- benoem geen gevoelens, maar probeer beelden uit de natuur op te schrijven die weergeven hoe jij je voelt; noem vooral zichtbare dingen en verschijnselen.
- als je na het voltooien van het eerste gedicht niet weet hoe je verder moet, vraag je je dan af: is dit gedicht een verhaaltje of meer een paar losse regels? Probeer het dan juist anders te doen in je tweede gedicht.
