• Om een personage op papier tot leven te brengen, moet je nadenken over vier hoofdkenmerken van een personage. Maak een tabelletje met die hoofdkenmerken links, en rechts wat je over dat kenmerk kunt bedenken:

• Misschien schoot je meteen al iets te binnen en is je rechterrij gevuld. Mocht dat niet zo zijn, dan kun je je zelf helpen door aan een bestaand jong iemand te denken die jij een betweter vindt. Dan is je rijtje misschien snel gevuld.
• Wat ook kan helpen, is bedenken of jij misschien een ander woord gebruikt voor ‘betweter’. Misschien wel know-it-all, of wijsneus?
• En wat ook kan helpen, is bedenken dat profielschetsen kunnen in verschillende contexten gebruikt worden (bijvoorbeeld als de politie een signalement geeft van een verdacht persoon, als een baas op zoek is naar een geschikte kandidaat voor een baan, als je op zoek bent naar vriend of vriending via een datingsite). Betrek er een context bij om zoveel mogelijk bijzonderheden van je personage op te schrijven in de profielschets.

• Schrijf op basis van je tabel een profielschets.
• Gebruik maximaal 200 woorden, minder mag ook.

• Doe nu deze test van psychologe Roos Vonk om te zien of je zelf de trekjes van een betweter hebt. Je moet een rijtje vragen invullen, de antwoorden opsturen en krijgt dan te zien hoe je scoort op een schaal van “helemaal geen betweter” tot “behoorlijke betweter”.
• Vonk stelt dat betweterigheid de “neiging is om aan te nemen dat je beter bent geïnformeerd dan anderen of ergens beter over na hebt gedacht, en vaak ook de bevlogenheid om anderen te corrigeren en misverstanden recht te zetten.” Anderen gaan nog een stapje verder in een negatieve beoordeling van de betweter. Kijk maar naar de Haagse cartonist Dennis Plantenga, maker van het stripboek Betweter . Hij stelt: “Betweters zijn bemoeials en wijsneuzen die denken dat de wereld alleen maar om hen draait. Zij proberen hun minderwaardigheidsgevoelens te compenseren door anderen het idee te geven dat ze deskundig zijn op een bepaald gebied” . Hoe scoor je jezelf als je deze meetlat van Plantenga gebruikt?

Je zou kunnen zeggen dat het probleem van het betwetertje bestaat sinds jonge mensen zelf aan veel informatie kunnen komen en van hun informatie niet afhankelijk zijn van de volwassenen in hun directe omgeving. Toen er veel boeken kwamen voor redelijke prijzen, en bibliotheken waar je boeken zelf gratis kon raadplegen, kwamen er misschien wel steeds meer betwetertjes.

Dat weten we niet, maar we weten wel dat mensen in de tijd dat die boeken er kwamen, na gingen denken over hoe jonge mensen het best met die boeken in aanraking gebracht konden worden. In 1778 schreef de bekende Nederlandse schrijver Betje Wolff daarover in Proeve over de opvoeding. Dat was een praktische gids voor moeders. Wolff spoorde ze aan goed na te denken over de opvoeding die ze hun kinderen gaven. Kinderen moet je zo min mogelijk weigeren, zo stelde Wolff. Maar, kinderen mogen geen heel huishouden naar hun hand zetten. Want verwende kinderen worden onuitstaanbare volwassenen.  Aan de moeder dus de taak om in te schatten wanneer je kinderen moet laten gaan, of afremmen.

Zo is nieuwsgierigheid goed voor een kind, maar teveel wijsheid is dat niet. Wolff denkt dan hardop voor de moeders:

Ik vrees ook, dat, te vroeg lezen, een Kind in gevaar brengt van wat wysneuzig te worden: en een Pedantje van drie voet [=3 x 30 centimeter], is zeker nog veel aanstootelyker dan een van zes [=6 x 30 centimeter].

• Kinderen te vroeg boeken laten lezen, vindt Wolff dus geen goed idee. Ze worden er “pedant” van.
  • Wat betekent dat woord?
  • En wat zegt dat over hoe Wolff de kracht van boeken inschat?

Je weet nu meer over hoe andere mensen (Vonk, Plantenga, Wolff) naar betweters kijken, en of je er zelf misschien een bent. We gaan nog eens naar je profielschets kijken. Kun je een interessanter personage maken met wat je nu weet?

• Stel dat jouw personage in een verhaal, gedicht, film, stripverhaal of serie een rol zou krijgen, welk effect zou het dan op andere personages hebben? Gaat jouw betwetertje anderen ergeren, helpen, dwarsbomen?
• En hoe zie jij dus de rol van het betwetertje in de wereld?
• Herschrijf je profielschets op basis van deze inzichten.

• Vergelijk jouw betwetertje met die van je klasgenoten. Welke rollen zien jullie samen voor betwetertjes weggelegd?

• Betje Wolff, Proeve over de opvoeding (ed. H.C. de Wolf). Boom, Meppel / Amsterdam 1977.
• Arnoud Visser, On pendantry*. A cultural history of the know-it-all. Princeton University Press, 2025.
• Joanne Rowling, Harry Potter en de steen der wijzen. Bloomsbury, 1997.
• Every Home Alone movie, ranked